Tsunami, dünya suları sınırları içerisinde meydana gelen şiddetli depremler sonucunda oluşan bir doğa olayıdır. Tsunami adlı doğa olayının oluşabilmesi için denizler ya da okyanuslar gerekmektedir. Binlerce kişinin hayatını kaybetmesine neden olan bu doğa olayı korkutucu boyutlara ulaşabildiği için tsunami nerelerde görülür konusu sürekli olarak merek edilmektedir. Bu yüzden sizlere tsunami nasıl oluşur ve nerelerde görülür hakkında bilgiler vereceğiz.
Tsunami büyük etkilerini Japonya’da gösterdiğinden dolayı bu doğa olayına Japonya’da liman dalgası denilmektedir. Tsunami büyük dalgaların oluşmasına ve bu dalgaların kıyı şeridinde yer alan coğrafi alanları yutmasına neden olan bir doğa olayıdır. Bu kavramı ilk duyan kişiler ilgili doğa olayını medcezir olayıyla ilişkilendirse de hem boyut hem de oluşum açısından tsunamiler gelgit olayından tamamen farklıdır.
Dünya tarihi incelendiğinde tsunami nedeniyle binlerce insanın daha önceden yaşamını yitirdiği tespit edilmiştir. Kimi ülkelerde sismik deniz dalgası olarak tanımlanan tsunami adlı doğa olayında, oluşan dalgaların 35 metreye kadar ulaştığı ve 900 kilometre hıza kadar gelebildiği belirlenmiştir. Bu da tsunami adlı doğa olayının adeta bir cehennem etkisi oluşturmasına neden olur.
Tsunami Nedir?
Tsunami; okyanuslarda ya da deniz tabanında oluşan deprem, volkanik hareketler ve bunlardan dolayı meydana gelen taban çökmesi, zemin kaymaları gibi olaylar sonucunda oluşan dev dalgalardır. Meydana gelen bu zemin hareketleri sonucunda büyük bir güç açığa çıkar ve bu güç deniz ya da okyanus suyuna geçerek dev dalgaların oluşmasına neden olur.
Tsunami Nerelerde ve Neden Olur?
Yer bilimcilerin sismik deniz dalgası olarak tanımladığı tsunamiler, etkisi altına aldığı bölgede can kayıplarının ve ciddi maddi zararların meydana gelmesine neden olur. Ülke ekonomisine kocaman bir delik açmasından dolayı en korkulan doğal afetlerden birisi olarak kabul edilir. Dev dalgaların karaları dövmesine neden olan bu doğa olayının ortaya çıkmasında etkili elbette çeşitli faktörler vardır.
Büyük çaplı depremler, denizin zemininde meydana gelen volkanik patlamalar, büyük gökcisimlerinin denizlere düşmesi, deniz zemininde çökmelerin olması, nükleer bombaların patlatılması, aşırı derecede sert kasırgalar denizlerde ve okyanuslarda dev dalgaların yani tsunaminin oluşmasına neden olabilir. Bu dip durumların sıklıkla meydana geldiği coğrafi alanlar risk bölgesi olarak kabul edilir yani her an bir tsunami olma ihtimali vardır.
Tsunami Nasıl Oluşur?
Deniz zemininde meydana gelen zemin hareketlerine neden olan faktörler, zemine yakın bölgede yer alan suyun yüzeye doğru itilmesine neden olur. Büyük bir hızla itilen su ilk etapta büyük dalgaları oluşturmaz.
Derin bölgelerdeyken sadece yüksek hızda ilerleyen deniz suyu, denizin derinliği azaldığı zaman hızı kesildiği için yükselmeye başlar. Bu durum 35 metre yüksekliğine kadar ulaşabilen dev dalgaların oluşmasına neden olur. Çok büyük olan bu dalgalar yüksek hızlı bir şekilde karaya ulaşır ve karanın kilometrelerce ilerisine kadar ilerleyebilir. Yaşanan bu olay tsunami oluşumu olarak bilinir.
Elbette sadece deniz ya da okyanus zemininde meydana gelen hareketler, yüksek hıza sahip olan bu dev dalgaların oluşmasına neden olmamaktadır. Özellikle sıklıkla yaşanan tropikal kasırgalar alçak basınç bölgesi meydana getirmektedir. Bu durum da denizin aşırı derecede yükselmesine ve tsunami adı verilen yıkıcı doğa olayının yaşanmasına neden olur.
Tarih boyunca meydana gelmiş olan çok sayıda tsunami vardır. Tsunami nedeniyle binlerde insan hayatını kaybetmiştir. 2004 yılında meydana gelen Hint okyanusu tsunamisi bunlardan birisidir. Endonezya’nın Sumatra adasında meydana gelen 9,2 büyüklüğündeki deprem deniz sularını harekete geçirerek dev tsunami dalgalarının oluşmasına neden olmuştur. Yaşanan bu olay sonucunda tahmini olarak 283 bin insanın yaşamını kaybettiği biliniyor. Bu etkisinden dolayı tarihteki en korkunç tsunami Hint okyanusu tsunamisi olarak bilinmektedir.
Tsunamiden Korunma Yolları Nelerdir?
Tsunami can ve mal kaybına neden olan bir doğa olayı olduğu için bu doğa olayından korunmak adına tedbirler alınmalıdır. Resmi kurum ve kuruluşlar tarafından tsunaminden korunmak için neler yapılabileceği hakkında bilgiler verilmiştir. Bizler de bunları maddeler halinde sizlere sunacağız.
- Tsunami olacağı farkına varıldıysa kayıplar yaşamamak için dalgaların ulaşamayacağı kadar yüksek yerlere çıkılmalıdır.
- Meydana gelen şiddetli depremler sonrasında resmi makamlar tarafından yapılan tsunami uyarıları dikkate alınmalıdır.
- Tsunami tek bir dalga şeklinde meydana gelmez. İlk dalga kıyıya vurduktan saatler sonra ikinci dalga kıyıya ulaşabilir. Bu yüzden ilk dalgadan hemen sonra etki alanına gidilmemelidir.
- Dalgalar yüksek hıza sahip olduğu için dalgalardan kaçarak kurtulmak mümkün değildir. Eğer tsunami kaçamayacak kadar yakına ulaştıysa kesinlikle yüksek bir yerlere çıkarak beklenmelidir.
Tsunami adı verilen doğa olayının önceden tahmin edilmesi mümkün değildir. Genelde bu doğa olayı meydana gelmeden önce denizde çekilmez olur. Kısa zaman önce tektonik hareketler meydana geldiyse ve deniz suyunda çekilmezler varsa bu durum tsunami olacağının habercisi olabilir. Bu tip durumlarda üstte yer alan tsunamiden korunma yolları hayata geçilmelidir.
